کم شدن بارش های ایران به معنای کاهش منابع تجدیدشونده آب کشور است. ایران سالانه از 130 میلیارد مترمکعب منابع آب تجدیدشونده برخوردار بود، اما در 20 سال گذشته منابع آب تجدیدشونده به 110 میلیارد مترمکعب و در 6 سال گذشته به حدود 100 میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.
از یک سو کم شدن بارش های کشور دسترسی به منابع آب سطحی را برای سال جاری کاهش داده و از سوی دیگر با برداشت بیش از ظرفیت، از منابع آب زیرزمینی در طی دو سه دهه اخیر، شاهد هستیم که از تعداد 609 دشت کشور، 355 دشت با کاهش شدید سطح منابع آب زیرزمینی مواجه شده و به اصلاح دشت ممنوعه است. در سال 1347 تنها 15 دشت ممنوعه در کشور وجود داشت که این تعداد امروز به 355 دشت ممنوعه افزایش پیدا کرده است.
استان فارس یکی از استان‌های کشور که با کمبود شدید بارش روبهرو است، عبدالکریم جامع، مدیرکل هواشناسی استان فارس در گفت‌وگو با تسنیم می‌گوید: وقتی به آمار 60 سال گذشته استان فارس نگاه کنیم اگر برای بارندگی‌ها یک خط نرمال رسم کنیم تغییرات بارندگی در سال‌های مختلف حالت سینوسی پیدا می‌کند تقریبا 3 الی 4 سال بالای خط نرمال بارندگی هستیم و 3 الی 4 سال پایین این خط قرار داریم.
وی با بیان اینکه متاسفانه در 12 سال گذشته بارندگی‌های فارس همه زیر خط نرمال بوده و فقط سال 92 میزان بارندگی 12 درصد بالای نرمال رفت اما دوباره پایین آمد، می‌افزاید: با وجود کمبود بارش در این در این 12 سال برداشت آب ما یا ثابت بوده یا بیشتر شده است و در مصرف آب هیچ صرفه‌جویی نکرده‌ایم.
جامع می‌افزاید: هرچند بارندگی کم شده اما سطح زیر کشت کشاورزیما تغییر چندانی نکرده است و در بعضی موارد حتی سطح زیرکشت محصولات بالاتر هم رفته است و مصرف آب زیاد شده و این عوامل شبب که خشکسالی خودش را نشان ندهد.
وی با بیان اینکه 4 نوع خشکسالی تحت عنوان خشکسالی هواشناسی، خشکسالی کشاورزی، خشکسالی هیدرولوژی و خشکسالی اجتماعی و اقتصادی وجود دارد، عنوان می‌کند: وقتی بارندگی ما زیر نرمال می‌شود به آن خشکسالی هواشناسی می‌گوییم، اگر دو یا سه سال این کمبود بارش‌ها تداوم یابد بر روی کشاورزی، کشت دیم و غیره اثر می‌گذارد خشکسالی کشاورزی رخ داده است.
مدیرکل سازمان هواشناسی فارس می‌افزاید: اگر در سال‌های دیگر این کمبود بارش ادامه پیدا کند روی سطح آب سدها، سطح آب‌های زیر زمینی نیزاثر می‌گذارد که در این صورت خشکسالی هیدرولوژی بروز کرده است، در حال حاضر در برخی مناطق مثل جهرم و زرین‌دشت به دلیل کف‌شکنی‌های متوالی عمق چاه‌ها به بالای 490 متر رسیده است پس استان فارس این مرحله از خشکسالی را هم رد کرده است و الان به خشکسالی اجتماعی و اقتصادی رسیده است.
وی می‌گوید: با بروز خشکسالی هیدرولوژی کشاورز آبی برای آبیاری ندارد و دامدار آبی برای پرورش دام ندارد بنابراین کشاورز مجبور به رها کردن زمین و دامدار نیز مجبور به فروش دام خود می‌شود و برای امرار معاش مجبور به سکونت در حاشیه شهرهای بزرگ می‌شوند که این موضوع معضلات اجتماعی زیادی به دنبال دارد.
جامع می‌افزاید: همین اطراف و حاشیه شهر شیراز چقدر از این کشاورزان و دامداران ساکن هستند که به دلیل خشکسالی مجبور به مهاجرت به شهر شده‌اند.
وی معتقد است که تنها کاری که برای گذر از این بحران باید انجام داد مدیریت همین آب موجود است و باید در تمام بخش‌های کشاورزی، صنعت و شرب حداقل 25 تا 30 درصد صرفه‌جویی انجام شود اگر مصرف آب مدیریت نشود وضعیت روز به روز بدتر می‌شود.
مدیرکل سازمان هواشناسی فارس می‌افزاید: حتی اگر 4 سال آینده بارندگی استان فارس بالای نرمال باشد این کمبود آب جبران نمی‌شود چون ما خیلی برداشت آب داریم و تعداد چاه‌های مجاز و غیرمجاز که آب برداشت می‌کنند خیلی زیاد است.
وی در مورد وضعیت بارش‌های فارس در سال زراعی جاری می‌گوید: میانگین بارندگی استان در سال زراعی جاری 136 میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال زراعی گذشته که 385.6 میلی‌متر بوده 65 درصد کاهش یافته است و نسبت به میانگین بلند مدت که 280 میلی‌متر بوده 50 درصد کاهش یافته است.
جامع می‌افزاید: در بین شهرستا‌ن‌های فارس فسا با 88 درصد، جهرم با 88 درصد و قیر و کارزین با 87 درصد کاهش بارندگی نسبت به مدت مشابه سال گذشته روبهرو بوده‌اند. علاوه بر این فسا با 75 درصد، جهرم با 74 درصد و استهبان با 70 درصد کاهش بارندگی نسبت به میانگین بلند مدت مواجه بوده‌اند.
وی می‌گوید: شیراز نیز با 55 درصد کاهش بارندگی نسبت به مدت مشابه سال گذشته و 51 درصد کاهش بارندگی نسبت به میانگین بلندمدت روبهرو بوده است.
مدیرکل سازمان هواشناسی فارس با بیان اینکه همه شهرهای فارس با کاهش بارندگی روبهرو بوده‌اند ، می‌افزاید: کمترین کاهش بارندگی مربوط به صفاشهر با 25 درصد و بیشترین کاهش مربوط به فسا با 75 درصد کاهش بوده است.
منبع : خبرگزاری تسنیم