ادغام بنگاه های کوچک و تشکیل بنگاه های بزرگ، طرحی که به منظور افزایش کارایی، بالا بردن توان رقابت، ایجاد برند و توسعه صادرات بنگاه های خرد بارها از سوی مسئولان مطرح شده اما تاکنون اقدام موثری در این زمینه صورت نگرفته است.
یک کسب و کار در ایران با طی مراحل مختلف و پیچ و خم های فراوان و مراجعه به سازمان ها و دستگاه های بسیار و دریافت مجوز آغاز می شود. هر چند این فرآیند ممکن است مدت ها به طول بیانجامد و برخی قوانین خاص مربوط به صنف مورد نظر مقرراتی را برای آغاز کسب و کار در نظر گرفته باشد، اما در هیچ قانون و مقرره ای، چه به صورت کلان و چه خرد، برای تعداد ورود به یک شغل خاص، اشباع بازار و میزان گستردگی یا کوچکی کسب و کار محدودیتی قائل نمی شود و هر فردی که صلاحیت داشته و مجوزهای لازم را دریافت کند، می تواند فعالیت کند.
کسب و کارهای کوچک و متوسط مزایای خاص خود را دارند . به عنوان مثال آنها نسبت به تغییرات انعطاف‌پذیر بوده و هزینه تغییرات نسبتا کمی دارند، ریسک سیاسی پایینی متوجه آنهاست، با سرمایه کم به ثمر می رسند و زمان به بهره برداری رسیدن آنها کوتاه تر است. اما به دلایلی که در ادامه می آید بزرگ و گسترده شدن بنگاه ها مطلوب تر است . ادغام بنگاه های کوچک و تشکیل بنگاه های بزرگ، طرحی که به منظور افزایش کارایی، بالا بردن توان رقابت، ایجاد برند و توسعه صادرات بنگاه های خرد بارها از سوی مسئولان مطرح شده اما تاکنون اقدام موثری در این زمینه صورت نگرفته است .
صرفه های اقتصادی ناشی از مقیاس که در اقتصاد خرد مطرح می شود دلیل اصلی و مهم ادغام بنگاه های کوچک است. صرفه های اقتصادی بدین مفهوم است که با افزایش حجم تولید، هزینه متوسط هر واحد کالا کاهش می‌یابد. بنگاه های بزرگ بهتر می توانند در زنجیره تولید اعم از تهیه مواد اولیه، حمل و نقل، بازاریابی و غیره عمل کرده و با هزینه کمتر محصول خود را وارد بازار کنند . بنابراین منطقی است که بنگاه ها برای کاهش هزینه های خود و بهره مندی از این مفهوم اقتصادی به گسترده کردن خود بپردازند.
اکنون و با توجه به تنگناهای اقتصادی و رکود حاکم بر اقتصاد، توسعه بنگاه ها و جلوگیری از تعدد و تکثر آنها امری اجتناب ناپذیر است. سابقه تاریخی کشورها نشان می دهد کشورهایی که تعداد واحدهای اقتصادی بزرگ تری نسبت به سایر کشورها داشته اند، در مقابل بحران های اقتصادی عملکرد بهتری داشته اند . به عنوان مثال کره جنوبی تا چند دهه گذشته از کشورهای فقیر جهان به شمار می آمد اما با در پیش گرفتن سیاست ادغام بنگاه های کوچک و متوسط و شکل گیری بنگاه های بزرگ، توانست در عرصه بین المللی حرفی برای گفتن داشته باشد و اکنون یکی از کشورهای در حال توسعه پیشرو محسوب می شود .
حضور و رقابت بنگاه های خرد در بازارهای جهانی با وجود شرکت های عظیم چند ملیتی تقریبا محال است و این بنگاه ها حرفی برای گفتن نخواهند داشت. در شرایط کنونی که کشور دچار انواع تحریم هاست باید به سمت حمایت از صنایع بزرگ پیش رود تا بتواند با برندسازی و بازاریابی مناسب خریداران خود را حفظ کند.
در صورت افزایش تعداد بنگاه ها پراکندگی محصول به وجود آمده و مشتریان بین بنگاه های مختلف پراکنده می شوند. بنابراین بنگاه های کوچکتر و یا بنگاه هایی که نوآوری ندارند، سودشان کاهش یافته به مرور زمان از صحنه رقابت خارج می شوند و زیان آن متوجه کل اقتصاد کشور خواهد شد . بنگاه های قوی تر و با نفوذتر برای ماندن در بازار و کسب سود ، قیمت ها را افزایش داده که در نهایت موجب افزایش تورم و کاهش رفاه کل جامعه کاهش می شود .
در کنار مزایای ادغام بنگاه ها، کنترل ادغام هاست که باید مورد نظارت مقامات دولتی قرار گیرد. این موضوع از این جهت مورد توجه است که ادغام ها موجب افزایش قدرت بازاری یک بنگاه می‌شوند، بر این اساس باید مراقب بود که ادغام باعث تسلط بنگاه بزرگ و ایجاد انحصار نشود. زیرا گاهی در مسیر ادغام ، رقابت در بازار حذف شده و همان طور که گفته شد با ایجاد انحصار علاوه بر اتلاف منابع ، قیمت ها افزایش یافته و مصرف کنندگان متضرر می شود .
شاید یکی از دلایلی که با ادغام بنگاه های کوچک مخالفت می شود بحث شکاف طبقاتی و توزیع ناعادلانه درآمد باشد. راه حلی که برای این مساله پیشنهاد می شود عرضه سهام این بنگا ها در بازار بورس و استفاده از سرمایه های خرد توده مردم است.
نکته مهم در ادغام بنگاه ها، مدیریت صحیح و کارآمد آنها است. بنگاه های بزرگ برای رقابت و موفقیت در بازارهای جهانی و بازاریابی نیازمند آموزش ها و تکنیک های مدیریتی روز جهان هستند.
-------------------------------------------------------------
- رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی شیراز
انتهای پیام /*